پنجمین رویداد اکرانِ ایوان، با فیلم مستند «تهرانِ سیمین»، به کارگردانی هادی آفریده، تهیه کنندگی منیژه حکمت و امین کاظمی و با حضور هادی آفریده (کارگردان)، امین کاظمی (تهیه‌کننده)، مانلی افشنگ، دکتر اسکندر مختاری، دکتر ناصر مشهدی‌زاده، سیمین فلاح‌زاده تهرانی و سحر عصرآزاد (منتقد و نویسنده سینما)، در سالن کیف‌کوک ایوان ربط برگزار شد.
مستند «تهرانِ سیمین»، که با استقبال خوبی از سوی مخاطبان «اکرانِ ایوان» روبه‌رو شد، برا اساس طرح و ایده مصطفی کاظمی اسفه، با رویکرد اهمیت پرداختن به قصه‌های شهر تهران، به شرح داستان زندگی فاطمه معتمدآریا، بازیگر برجسته معاصر، که با دریافت چهار سیمرغ بلورین بازیگری در میان بازیگران زن رکورددار است؛ می‌پردازد.
اولین اکران عمومی این مستند یک‌شنبه، 24 دی‌ماه در سالن فریدون ناصری برگزار شد و در تاریخ یک‌شنبه 29 بهمن‌ماه، در ایوان ربط به نمایش درآمد.
هادی آفریده، کارگردان تهرانِ سیمین، این مستند را نتیجه کار بزرگ گروهی دانست و ضمن تشکر از تمام دست‌اندرکاران، به شرح چگونگی تولید این اثر و انتخاب فاطمه معتمدآریا برای روایت‌گری آن پرداخت و گفت: «تهرانِ سیمین» در ادامه پروژه‌هایی است که من راجع‌به شهر تهران ساخته‌ام. این پروژه از طریق پگاه آهنگرانی به من معرفی و در سال 1399 استارت اولیه آن زده شد. در ابتدا لیستی از مشاهیر مختلف شهر تهران، موزیسین‌ها، مجسمه‌سازها و بازیگران به من داده شد که در نهایت انتخاب من ساخت مستندی بر اساس زندگی فاطمه معتمدآریا و پرداختن به ارتباط کودکی او و شهر تهران بود.
آفریده ادامه داد: سال‌ها پیش، پرونده‌ای در مجله‌ای منتشر شده بود که در آن فاطمه معتمدآریا، بسیار دراماتیک به شرح زندگی خود در تهران می‌پرداخت و همین پرونده، مرا به سمت انتخاب ایشان هدایت کرد.
کارگردان تهران سیمین گفت: نمی‌خواستم در این مستند به سینما و هنر فاطمه معتمدآریا بپردازم بلکه تصمیم داشتم زیست هنرمندانه یک انسان در شهر تهران را به نمایش بگذارم و تهران را از منظر ایشان ببینم. معتمدآریا، علاوه بر یک بازیگر حرفه‌ای، یک معمار درجه یک و بسیار نکته‌سنج است.
سحر عصرآزاد، منتقد و نویسنده سینما در پنجمین رویداد اکران ایوان، به خط داستانی دراماتیک این مستند اشاره کرد و گفت: در این اثر تکرار نشدنی، شهر را به فاصله لحظه‌هایی از گذشته تا حال، در بستر واقعیت و بسیار دراماتیک مرور می‌کنیم.
عصرآزاد با اشاره به ایوان ربط، که یک مِلک تاریخی است و ضمن تشکر از مدیریت این مجموعه برای حفظ بافت تاریخی و درخت‌های کهن آن گفت: تخریب شهری که هرروز در آن قدم می‌زنیم، تنها تخریب یک معماری نیست؛ بلکه تخریب تاریخ و خاطرات یک ملت است.
مانلی افشنگ، ضمن انتقاد به جریان تند تخریب‌های چهل ساله گفت: مسائل زیادی روند تخریب‌ها را تند می‌کنند اما در کنار آن، کم رنگ شدن مسئولیت اجتماعی شهروندان نیز به این تخریب‌ها شدت می‌بخشد.
وی با اشاره به پیوند حال ساکنین یک منطقه با معماری آن گفت: معماری نمی‌تواند به تنهایی حال مردم را خوب کند و برای اثرگذاری باید با سایر عوامل در تعامل باشد.
افشنگ ادامه داد: هر بار تماشای این اثر برای من نکته تازه‌ای به‌همراه دارد و حتی تماشای فیلم‌های واقعی و قدیمی داخل آن نیز بسیار ارزشمند است.
مانلی افشنگ به شرح جنبه‌های مختلف این اثر پرداخت و گفت: برای من جنبه‌های اجتماعی و آموزشی آن بسیار پررنگ‌تر از جنبه‌های معماری آن است و اگر هر کدام از ما برای حفظ بخش کوچکی از سابقه فرهنگی تاریخی شهرمان بکوشیم، بسیار ارزشمند است.
در ادامه نشست نقد و بررسی مستند تهرانِ سیمین، عصرآزاد استفاده از منابع آرشیوی در این اثر را تحسین کرد و گفت: استفاده به‌جا از این منابع سبب شد که این مستند به یک مصاحبه و یا فیلم آرشیوی صرف تبدیل نشود و شاهد یک مستندِ یک ساعتِ غنی و پربار با یک ریتم بسیار پویا باشیم.
آفریده گفت‌وگو راجع‌به آرشیو در سینمای مستند را یک گفت‌وگوی بی پایان دانست و گفت: سینمای مستند، ضمن استفاده از آرشیوها، همیشه در حال تولید آرشیو است. در این دسته از فیلم‌ها، آرشیو علاوه‌بر کارکرد تزئینی، کارکرد ارجاعی دارد و جنبه دراماتیک پیدا می‌کند.
آفریده با اشاره به منابع آرشیوی محدود کانون پرورش فکری کودک و نوجوان گفت: متاسفانه بخشی از آرشیو کانون، پس از انقلاب در ساختمان مرکزی کانون سوزانده شده است و برای ساخت این مستند مجبور شدیم به سراغ آلبوم‌های مردم محلی برویم.
هادی آفریده گفت: فیلم مستند یک جریان پویا و زنده است و در ساخت آن فقط یک طرح اولیه وجود دارد. تهرانِ سیمین نیز از این قاعده مستثنی نیست و بر اساس یک سناریوی دقیق و صددرصدی ساخته نشده و در زمان تولید، پذیرای اتفاقات مختلف بوده‌ایم؛ یکی از زیباترین ویژگی‌های فیلم مستند نیز، روند غیرقابل پیش‌بینی آن است. هر فیلم مستند را می‌توانیم بارها تدوین و از آن داستان‌ها و روایت‌های تازه روایت کنیم.
دکتر اسکندر مختاری، باستان‌شناس و معمار حاضر در این رویداد، به ریتم فوق‌العاده فیلم اشاره کرد و گفت: هادی آفریده کارگردان بسیار هوشمندی است و به سراغ موضوعاتی می‌رود که مخاطب به خوبی می‌تواند با آن ارتباط برقرار کند و من نیز به سرعت با آن همراه شدم.
مختاری ادامه داد: پس از پروژه نجات‌بخشی بم، ارزش‌های دیگری در معماری برای من معنی پیدا کرد. خاطره، یکی از پررنگ‌ترین این ارزش‌هاست؛ شهر بدون خاطره، شهر نیست و این ساختمان‌ها هستند که خاطرات را زنده نگه می‌دارند. معماری، حافظ خاطرات است و اگر می‌خواهیم خاطراتمان را حفظ کنیم، باید ظرف آن را حفظ کنیم.
اسکندر مختاری فاطمه معتمدآریا را انتخابی بسیار هوشمندانه دانست و گفت: فاطمه معتمدآریا نقش پررنگی در مرمت بنا و بافت‌های تاریخی دارد و گویی هم‌پای من و همکارانم، سال‌ها در این حوزه فعالیت کرده است.
آفریده با اشاره به آگاهی‌بخشی و اثربخشی فیلم‌های مستند گفت: مشاهده اثربخشی مستندها برای کارگردان و عوامل آن بسیار لذت‌بخش است. به‌عنوان مثال در فیلم مستند «چنارستان»، اهمیت کاشت درختان به نمایش درآمد و پس از آن دو شهردار تهران، به کاشت چنار پرداختند.
هادی آفریده در پایان با اشاره به الهام از اشعار محمدعلی سپانلو گفت: از اشعار آقای سپانلو به‌عنوان فصل‌های ارتباطی در این مستند استفاده کردم که به درماتیک کردن آن کمک شایانی کرد.
ایوان ربط، در ششمین رویداد «اکرانِ ایوان»، میزبان فیلم‌های کوتاهِ «تحت فشار»، «دو زندگی سپیده»، «بازی» و «عوارض جانبی» با حضور کارگردان‌ها و عوامل آن‌ها خواهد بود.