پیرمرد همچنان می‌تازد

نزهت بادی

دنیای تصویرآنلاین-«پیرمرد  و اسلحه» ساخته دیوید لاوری است. کارگردان «داستان یک روح» و «پرندگان زرد» در فیلم جدید خود به سراغ سارق بانک« فارست تاکر» رفته و براساس بخش‌هایی از زندگی او «پیرمرد و اسلحه» را ساخته است.رابرت ردفورد نقش تاکر این سارق کهنه کار را ایفا می کند.

+++

فیلم در ظاهر درباره یک سارق مشهور بانک است که سابقه فرار او از زندان های مختلف شهرت دارد اما این بار هیچ خبری از هیجان و تعلیق و تعقیب و گریز و تیراندازی و خشونت آشنا در چنین فیلم هایی نیست و فیلمساز عامدانه از نمایش صحنه های پردلهره دزدی از بانک یا فرار از زندان چشم می پوشد و از رابطه پرتنش دزد و پلیس آشنایی زدایی می کند و داستان خود را با ریتم آرام و ملایم و شاعرانه ای بازمی گوید. زیرا این، فیلمی درباره پیرمرد محترم و خوش تیپی است که با متانت و وقار وارد بانکی می شود و بدون استفاده از اسلحه اش و لبخندی بر لب پول ها را می دزدد و پلیس جوانی را که برای دستگیری اش می کوشد، مجذوب و شیفته خود می کند. این جاست که دیوید لاوری از شمایل اسطوره ای رابرت ردفورد در نقش فارست تاکر بهره می برد و کل فیلم خود را بر اساس خاطرات ما از او می سازد و از نقش هایی که او در جوانی اش در گذشته بازی کرده است، به عنوان پیش داستان هایی برای قصه خود بهره می برد و هیچ نیازی برای به نمایش گذاشتن و به رخ کشیدن توانایی و مهارت و جسارت او در نقشه دزدی هایش نمی بیند و مدام ما را به گذشته او ارجاع می دهد که چطور ماجراها و کشمکش ها و زخم های بسیاری را پشت سر گذاشته و هنوز از پا نیفتاده است و همچنان می تازد و می گریزد و لذت می برد.

فیلم با نمایی از پشت سر رابرت ردفورد در بانک آغاز می شود که وقتی برمی گردد، دوربین بالا می رود و او را در فضای باز نشان می دهد که با خونسردی و آرامش از بانک خارج می شود و در ماشینش می نشیند و راه می افتد و ما تازه کمی از صورت او را در آینه ماشین می بینیم. رابرت ردفورد پیر شده و صورتش را چین و چروک ها پر کرده است اما هنوز چشم های آبی اش می درخشد و ما می توانیم از برق نگاهش بازیگر محبوب مان را بازشناسیم. تأکید فیلمساز بر نمای بسته از چشمهای ردفورد گویی در جهت همین تجدید خاطره و یادآوری گذشته است تا به ما بگوید که : این همان رابرت ردفورد اسطوره ای است که در پیری اش نیز همچنان چشم ها را به خود خیره می کند و می تواند در لحظه دل سیسی اسپیسک را به مثابه همه مخاطبانش ببرد و او و ما را همراه خویش کند. فیلم به جای اینکه رابطه ای پر فراز و نشیب میان فارست تاکر و جان هانت به عنوان دزد و پلیس برقرار کند، بر اساس تقابل پلیس جوان بی انگیزه و دلزده در برابر پیرمرد سارق زبر و  زرنگ و سرحال پیش می رود که بتدریج جان هانت چنان تحت تأثیر سبک زندگی فارست تاکر و شور و علاقه وافر او به حرفه اش قرار می گیرد که دیگر دلش نمی خواهد او را دستگیر کند و در این مسیر دنبال کردن و تعقیب او به تماشاگری بدل می شود که مثل ما از دیدن قصه ماجراجویانه و سرخوشانه او لذت می برد. آن جا که در دستشویی کافه با هم روبه رو می شوند، برای اولین بار اشتیاق و شور و درخششی را در نگاه بی حال و خسته کیسی افلک به رابرت ردفورد می بینیم که انگار از این موهبت کمیاب برخوردار شده که شانس ملاقات با یکی از تبهکاران دست نیافتنی تاریخ سینما را پیدا کرده است.

با چنین رویکردی دیوید لاوری فیلمش را از ادای احترام به بازیگر افسانه ای فراتر می برد و به آثار محبوب سینما همچون «بوچ کسیدی و ساندنس کید»، «نیش» و «تعقیب» پیوند می زند و از آن ها به عنوان منبع الهام خود تغذیه می کند و شکل می گیرد و رشد می کند و آنقدر پر و بال می گیرد و بزرگ می شود که در جایگاه آخرین فیلم از حضور رابرت ردفورد  قرار می گیرد و از این امتیاز منحصر به فرد برخوردار می شود که شمایل او را در پیری ابدی کند و پایانی باشکوه بر کارنامه سینمایی او به حساب بیابد. هنر دیوید لاوری در این است که می داند چطور شمایل جذاب و محبوب رابرت ردفورد را آرام آرام از دل تاریخ سینما بیرون بکشد و ما را به سال های طلایی سینما ببرد و نشان دهد هرچند ردفورد در دوران پیری اش به سر می برد اما همچنان جذابیت خود را حفظ کرده است و گویی لاوری با تأکید بر حفظ  و ماندگاری ردفورد در جایگاه یک ستاره فناناپذیر می کوشد تا از قدرت و جادوی لایزال سینما سخن بگوید که هرچه از عمر آن می گذرد، باز هم به اندازه همان لحظه تولدش شگفت انگیز و مبهوت کننده و شوق آور جلوه می کند و هنوز می تواند مخاطبان را دچار همان بهت و حیرت و شور و هیجانی کند که نختسنی تماشاگران در هنگام دیدن حرکت قطار به سوی خود از سر گذراندند. از این جهت فیلم “پیرمرد و اسلحه” هرچند وداعی شورانگیز با ستاره تکرارناشدنی سینما به نظر می رسد که قرار است دیگر در فیلمی بازی نکند اما در واقع ستایشی تغزلی برای سینماست که هرگز پایانی ندارد و مدام از نو در حال آغاز شدن است.