دنیای تصویر آنلاین- بازیگری آرام بود. در تمام مراسمها حتی زمانی که سزاوار جایزه بود و به او داده نمیشد، برای همکارانش دست میزد. ستاره سینمای هند به آن مفهومی که دیگر خانهای سینما هستند، نبود. اما به شیوه خودش پایگاه طرفداران خاصی داشت. چهرهای بینالمللی بود. به سینمای هنری هند متعلق بود که در سالهای اخیر خط باریک میان واژه هنری و تجاری در سینمای هند روز به روز کم رنگ تر میشود.
عرفان خان بیش از سی سال در زمینه بازیگری فعال بود . از فیلمهای مهم عرفان خان بینالمللی او میتوان اشاره کرد به «زندگی پی»،«دوزخ»،«میلیونرزاغه نشین» و «پارک ژوراسیک»
سال 2018 عرفان خان به نوعی تومور به نام نورو اندوکرین مبتلا شد و مدتی به انگلستان مهاجرت کرد و تخت درمان طولانی مدت قرار داشت. او پس از بهبود حالش در فیلم هندی «نیمچه انگلیسی»ساخته هومی آ ایفای نقش کرد که در ماه مارس به دلیل شیوع ویروس کرونا اکرانش نیمه تمام ماند و نتوانست با استقبال چندانی روبه رو شود. عرفان خان چهار روز پیش از مرگش مادر خود,سعیده بیگم از طایفه نواب را در شهر جیپور از دست داد و نتوانست در مراسم تشییع او به دلیل شیوع ویروس کرونا در هند شرکت کند.و ویدیویی در مراسم تشییع مادرش شرکت داشت.
عرفان خان با نام اصلی صاحب زاده عرفان علی خان در هفتم ژانویه 1967 در جیپور مرکز ایالت راجستان به دنیا آمد. او فرزند یک فروشنده لاستیک ماشین بود. پس از تلاش برای بازیکن کریکت شدن، به مدرسه تئاتر رفت. سپس وارد تلویزیون فعال بود اما پس از حضوری کوتاه در «سلام بمبئی»(میرا نایر، 1988) در نقش یک عریضه نویس دوباره به تلویزیون بازگشت.چرا که حضور در سینما او را راضی نکرده بود. سال 2013 به روزنامه گاردین گفته بود:«به این صنعت آمدم تا داستانبگویم و در سینما نقش آفرینی کنم امادر تلویزیون گیر کردم.»
مهم ترین نقش سینمایی عرفان خان توسط یک فیلمساز هندی تبار و انگلیسی به نام آصف کاپادیا به او پیشنهاد شد. عرفان خان توانست نقش اصلی «جنگجو» (2001) را ایفا و به شهرتی بین المللی دست پیدا کند.این فیلم در جشنواره سن سباستین به نمایش درآمد و سال 2002 اکران شد. «جنگجو» کاملا در هند فیلمبرداری شده بود.
رفته رفته عرفان خان وارد جریان روز سینمای هند شد. معمولا نقش آدمهای تبهکار و جنایتکار را به او میدادند.او نقش عنوان بخش فیلم «مقبول»ساخته ویشال باردواج را در سال2003 ایفا کرد که برگرفته از مکبث اثر شکسپیر بود . روزنامه گاردین یکبار این فیلم را در فهرست بهترین اقتباسهای سینمایی از آثار شکسپیر مطرح کرد،یا در فیلم خاطره انگیز و اپیزودی «زندگی در یک… مترو». عرفان خان در «یک قلب توانا» ساخته مایکل وینترباتم ایفاگر نقش رئیس پلیس بود.در «میلیونر زاغه نشین» ساخته دنی بویل نیز نقش پلیس را داشت.نقشی که در «میلیونر زاغه نشین» ایفا کرد راه را به سوی نقشهای مکمل در فیلمهای هالیوودی برای او هموار کرد.نقش پزشک در «مردعنکبوتی شگفت انگیز»، تاجر در «دنیای ژوراسیک»(2015)؛«دوزخ»(2016). او در «زندگی پی»(آنگ لی،2012) نقش اصلی ایفا کرد.
او یکبار در مصاحبه با سایتی هندی در سال 2016 گفته بود که فکر میکند در هالیوود موفقیت را پیدا کرده است. او هرگز احساس نکرده بود که هند را ترک کند.
«نقشهای جذابی بهم پیشنهاد میشود. اگر جوانتر بودم شاید به هالیوود نقل مکان میکردم.اما اصلا و ابدا احساس نمیکنم هند را باید ترک کنم. مردم من اینجاند و داستانهایم اینجاست. امروزه، فیلمهای کوچک غیرسنتی سینمای هند را از نوتعریف میکنند.من خوشحال هستم که بخشی از این دنیای جدید و شجاعانه هستم. هالیوود فقط یک جایزه است.»
او قرار بود در پروژه ای با اسکارلت جوهانسون همکاری کند اما به گفته خودش به دلیل مناسب نبودن نقش و شخصیت پیشنهاد را رد کرد.حتی قرار بود عرفان خان در «میان ستارگان» ساخته کریستفر نولان ایفای نقش کند که این اتفاق نیافتاد و مشخص نشد که نولان برای چه نقشی می خواست با عرفان خان همکاری کند.عرفان خان گفته بود که آنها تعهد سخت گیرانهای از من میخواستند. چهار ماه باید در آمریکا میماندم.تلاش کردم برنامه هایم را مرتب کنم، حتی پیشنهاد دادم که بین آمریکا و هند در رفت وآمد باشم در این مدت. اما امکان پذیر نبود. باید فیلمبرداری ظرف ناهار در هند انجام میشد. پشیمان نیستم اما میدانم فیلمی از نولان بود.باید بگویم یکی از سختترین انتخاب ها و تصمیماتم بود.»
او حتی دوبار فرصت همکاری با ریدلی اسکات را از دست داد.
گفته بود:«امیدوار بودم در مریخی و پیکو بتوانم نقشآفرینی کنم اما تداخل برنامهها اجازه نداد. امیدوار بودم دوباره بتوانم با ریدلی اسکات همکاری کنم. این دومین باری بود که فرصت همکاری با ریدلی اسکات را از دست میدادم. اولین بار برای مجموعه ای از دروغ ها این فرصت پیش نیامد…»
عرفان خان طعم موفقیت اقتصادی را با فیلم هنری «ظرف ناهار» ساخته ریتیش باترا چشید. همینطور با «پیکو» کنار آمیتاب باچان و دیپیکا پادوکن و «مدرسه هندی» که نقش یک تاجر ثروتمند را داشت که میخواست دخترش را به یک مدرسه خوب بفرستد.
عرفان خان با گلشیفته فراهانی نیز در «آواز عقربها» همکاری کرده بود. در واقع پیشنهاد حضور گلشیفته فراهانی به کارگردان را عرفان خان داده بود.
پس از انتشار خبر فوت عرفان خان اهالی صنعت سینما در توئیتر واکنش نشان دادند.
رهبر کنگره هند رائول گاندی در واکنش به مرگ عرفان خان نوشت:«از شنیدن خبر درگذشت عرفان خان، بازیگری بااستعداد و چیره دست متاسف شدم. او سفیر مشهور هند در عرصه سینما و تلویزیون جهان بود. عمیقا جای او خالی خواهد بود برای ما .به خانواده،دوستان و طرفدارانش در این دوران غمناک را تسلیت می گویم
آمیتاب باچان در توئیتر نوشت:«خبر درگذشت عرفان خان تازه رسید…آزاردهنده و ناراحت کننده ترین خبر. یک استعداد شگفتانگیز…همکاری سخاوتمند… یک دستاندرکار پرکار دنیای سینما ما را ترک کرد و یک خلأ بزرگ برای ما باقی گذاشت.»
کرن جوهر نوشت:«متشکرم برای خاطرات سینمایی محونشدنی، متشکرم برای بالا بردن استاندارد یک هنرمند…متشکرم برای غنا بخشیدن به سینمای ما…دلمان برایت وحشتناک تنگ میشود…اما همیشهی همیشه سپاسگزار حضور تو در زندگی مان و سینمای مان خواهیم بود…ما به شما ادای احترام میکنیم.»
پریانکا چوپرا برای همکارش نوشت:«جذابیتی که تو به همه چیز میبخشیدی، جادوی خالص بود….»
هنرمندان و بازیگران و چهرههای سرشناس فراوانی پس از انتشار خبر فوت عرفان خان با خانواده او ابراز همدردی کردند.
یکی از طرفداران او در توئیتر نوشته است:« عرفان خان نمرده، بلکه رفته..چون هنرمند هرگز نمیمیرد.او با هنرش همیشه اطراف ما خواهد بود!مسلما دنیا مانند گذشته نخواهد بود! دل مان برایت تنگ خواهد شد، آقا.»